ترکیه به عنوان یکی از مقاصد محبوب برای ایرانیان، هر ساله میزبان میلیون ها مسافر، مهاجر و دانشجوی ایرانی و افغانی است. با این حال، در سال ۲۰۲۵، افزایش قابل توجه مالیات ها و هزینه های دولتی در ترکیه – که عمدتاً برای مقابله با تورم بالا و کسری بودجه اعمال شده – تأثیرات مستقیمی بر این گروه ها گذاشته است. نرخ بازنگری سالانه ۴۳.۹۳ درصدی برای مالیات ها و عوارض، منجر به گران تر شدن اقامت، حمل ونقل و حتی خریدهای روزمره شده است. این تغییرات، همراه با ادامه روند کاهش قیمت لیر ترکیه در برابر دلار (که در اکتبر ۲۰۲۵ به حدود ۴۱.۷۲ لیر در برابر هر دلار رسیده)، هزینه های زندگی و سفر را را افزایش داده است. در این مقاله، بر اساس داده های رسمی و گزارش های اقتصادی، به بررسی این تأثیرات می پردازیم و نکاتی عملی برای خرید لیر ارائه می دهیم.
افزایش مالیات در ترکیه در سال ۲۰۲۵: زمینه اقتصادی
دولت ترکیه برای جبران کسری بودجه و کنترل تورم (که در سال های اخیر به بیش از ۵۰ درصد رسیده)، نرخ های مالیاتی را به طور گسترده افزایش داده است. بر اساس اعلام رسمی در روزنامه رسمی ترکیه (Official Gazette)، نرخ بازنگری ۴۳.۹۳ درصدی از ژانویه ۲۰۲۵ اعمال شده و شامل موارد زیر می شود:
- مالیات بر درآمد: نرخ های پلکانی از ۱۵ تا ۴۰ درصد برای افراد، با افزایش سقف معافیت ها برای تطبیق با تورم. برای دانشجویان یا مهاجرانی که درآمد محدودی دارند، این نرخ ها می تواند بخش قابل توجهی از حقوق را اشغال کند.
- مالیات شرکتی: افزایش از ۲۰ به ۲۵ درصد برای شرکت های عادی و تا ۳۰ درصد برای مؤسسات مالی.
- مالیات بر ارزش افزوده (VAT): افزایش ۲ درصدی به ۲۰ درصد برای کالاها و خدمات عمومی، و ۱۰ درصد برای اقلام اساسی مانند مواد غذایی و محصولات بهداشتی. این تغییر مستقیماً بر هزینه های مسافران و زندگی دانشجویان تأثیر می گذارد.
- مالیات بر املاک: افزایش تا ۱۰ برابر در برخی مناطق شهری مانند استانبول و آنکارا، که برای مهاجرانی که ملک خریده اند، چالش برانگیز است.
- عوارض و جریمه ها: هزینه صدور پاسپورت به ۱۸۸۳ لیر، گواهینامه رانندگی به ۵۶۷۸ لیر، و جریمه های ترافیکی تا ۴۶۳۲۶ لیر افزایش یافته. همچنین، مالیات گردشگری (به عنوان درصدی از هزینه اقامت) برای همه گردشگران، از جمله ایرانیان، اعمال می شود.
ممکن است برخی از این افزایش قیمت ها (مانند مالیات سوخت) به تعویق بیفتد تا فشار بر مصرف کننده کاهش یابد. نتیجه کلی اینکه هزینه های زندگی در ترکیه حدود ۲۰-۳۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته، که تورم در این کشور را تشدید کرده است و هزینه های زندگی و مسافرت به ترکیه نیز تحت تاثیر این مساله افزایش خواهد یافت.
تأثیر افزایش قیمت ها در ترکیه بر مسافران ایرانی
ایرانیان یکی از بزرگ ترین گروه های گردشگر در ترکیه هستند (حدود ۱ میلیون نفر در سال های اخیر). با توجه به اینکه افزایش مالیات ها سفر را گران تر کرده می توان در مورد هزینه های سفر به ترکیه تخمین های زیر را در نظر گرفت:
- هزینه های اقامت و حمل ونقل: مالیات گردشگری (تا ۲ درصد از هزینه هتل) و افزایش VAT بر بلیت هواپیما و سوخت (۶ درصد افزایش اخیر)، هزینه یک سفر ۵ روزه خانوادگی به آنتالیا را از حدود ۱۰۰۰۰۰ لیر به بیش از ۱۵۰۰۰۰ لیر رسانده. گزارش های گردشگری نشان می دهد که در نیمه اول ۲۰۲۵، تعداد گردشگران ۰.۱۵ درصد کاهش یافته، عمدتاً به دلیل قیمت های بالا.
- خرید و تفریح: مالیات بالاتر بر کالاهای وارداتی (مانند کالاهای الکترونیک و لباس) خرید را برای مسافران محدود تر کرده است. یک وعده غذایی در رستوران از ۲۰۰ لیر به ۲۸۰ لیر رسیده.
- توصیه: مسافران ایرانی می توانند از تخفیف های ۲۰ درصدی برای گردشگران خارجی استفاده کنند، اما برنامه ریزی بودجه ضروری است.
تأثیر افزایش قیمت ها و مالیات در ترکیه بر مهاجران
بیش از ۱۰۰۰۰۰ ایرانی مهاجر قانونی یا پناهنده در ترکیه زندگی می کنند، اغلب در استانبول. افزایش مالیات ها چالش های مالی زیادی برای این افراد ایجاد کرده:
- هزینه های زندگی روزمره: اجاره مسکن در ترکیه با افزایش مالیات املاک (تا ۰.۶ درصد ارزش ملک) ۲۰-۳۰ درصد گران تر شده است. و مهاجرانی که کار می کنند، با نرخ مالیات بر درآمد ۱۵-۴۰ درصدی روبرو هستند، که حقوق متوسط ۲۰۰۰۰ لیر را به شدت کاهش می دهد.
- کار و کسب وکار: افزایش مالیات شرکتی به ۲۵ درصد رسیده که برای مهاجرانی که کسب وکار کوچک راه اندازی کرده اند (مانند رستوران های ایرانی)، حاشیه سودآوری را کم کرده است. کاهش قیمت لیر به دلار (۲۱.۷۶ درصد افت در ۱۲ ماه گذشته) واردات کالا از ایران را ارزان تر، اما صادرات به ترکیه را سخت تر کرده است.
- مسکن و خدمات: هزینه های معمول افراد مهاجر (مانند تمدید اقامت) با عوارض جدید افزایش یافته است. مهاجران می توانند از معاهدات مالیاتی دوجانبه ایران-ترکیه برای جلوگیری از مالیات مضاعف است، استفاده کنند.
تأثیر قیمت لیر و مالیات ترکیه بر دانشجویان ایرانی
حدود ۵۰۰۰ دانشجوی ایرانی در دانشگاه های ترکیه (مانند دانشگاه های استانبول و آنکارا) تحصیل می کنند و قیمت لیر و تغییرات مالیاتی فشار مضاعفی بر زندگی آن ها وارد کرده است.
- شهریه و هزینه های تحصیلی: افزایش های اخیر بر خدمات آموزشی، شهریه را ۱۰-۱۵ درصد بالا برده (از ۵۰۰۰ لیر به حدود ۵۷۵۰ لیر در ترم). دانشجویان غیرمقیم (کمتر از ۶ ماه اقامت) معاف از برخی مالیات ها هستند، اما هزینه های زندگی دانشجویی نیز افزایش یافته است.
- زندگی دانشجویی: خوابگاه ها و غذا با تورم ۴۳ درصدی، بودجه ماهانه ۵۰۰۰ لیر را ناکافی کرده. قیمت لیر به دلار و تحریم های جدید ایران، ارسال پول از ایران را پیچیده تر کرده است. اما دانشجویان می توانند از بورسیه های دولتی ترکیه یا معافیت های مالیاتی برای دانشجویان خارجی بهره ببرند. گزارش ها نشان می دهد که سیاست های پولی ضعیف ترکیه، تورم را برای گروه های کم درآمد مانند دانشجویان تشدید کرده است.
خرید لیر برای ایرانیان: نکات و هزینه ها در ۲۰۲۵
با توجه به تحریم های ایران و نرخ بازار آزاد، خرید لیر چالش برانگیزتر از قبل شده است. در حالی که نرخ رسمی بانک مرکزی ایران کمتر است و غیرواقعی می باشد، اما نیاز است ایرانیان برای خرید لیر ، قیمت واقعی لیر را از مراکز معتبر مانند صرافی لیرسیتی استعلام کنند.
- روش های خرید لیر :
- صرافی معتبر لیرسیتی در ایران: بهترین گزینه برای مسافران؛ نرخ بازار آزاد را چک کنید (از سایت هاlir.city). این صرافی هزینه های اضافی خرید لیر یعنی کارمزد را به صفر رسانده است
- انتقال حواله: از طریق صرافی های آنلاین (مانند lir.city) می توانید هم حواله لیر تهیه کنید و هم لیر خریداری شده را به دیگر کاربران لیرسیتی در لحظه انتقال دهید.
- نکات ایمنی: از خرید لیر در فرودگاه ها اجتناب کنید (قیمت لیر در فرودگاه ها و گمرک ورودی ترکیه بالا تر است)؛ و همچنین از دلالان و افراد نامعتبر خرید لیر نداشته باشید زیرا هم ممکن است از نظر قانونی به مشکل بخورید و هم اینکه احتمال اینکه این افراد به شما لیر تقلبی تحویل دهند بسیار است.
افزایش مالیات در ترکیه در ۲۰۲۵، همراه با تضعیف لیر، سفر، مهاجرت و تحصیل ایرانیان را چالش برانگیزتر کرده، اما این مشکل با برنامه ریزی دقیق، قابل مدیریت است. در مجموع هزینه های سفر و زندگی در ترکیه 20 تا 30 درصد افزایش داشته است. برای خرید لیر، اولویت با صرافی های معتبر مانند لیرسیتی و نظارت بر نرخ بازار است.
