تحصیل آنلاین یا آموزش از راه دور در ترکیه، به ویژه از طریق سیستم "آچیک اوغرتیم" (Açıköğretim) یا آموزش باز، یکی از محبوب ترین گزینه ها برای دانشجویان داخلی و خارجی است. خصوصا آنکه بخواهید در حین تحصیل به اشتغال نیز بپردازید.
این سیستم امکان تحصیل بدون نیاز به حضور فیزیکی را فراهم می کند و توسط شورای آموزش عالی ترکیه (YÖK) نظارت می شود. دانشگاه های ترکیه با ارائه برنامه های آنلاین، به میلیون ها دانشجو فرصت می دهند تا در رشته های متنوعی تحصیل کنند. در این مقاله، که بر اساس اطلاعات عمومی و به روز از منابع معتبر تهیه شده، به بررسی دانشگاه های اصلی ارائه دهنده دوره های آنلاین، شرایط قبولی، نحوه ثبت نام، شهریه ها و روش برگزاری امتحانات می پردازیم. توجه کنید که این اطلاعات تقریبی است و برای دقت بیشتر، باید وبسایت رسمی دانشگاه ها را چک کنید، زیرا قوانین ممکن است تغییر کند.
دانشگاه های اصلی ترکیه ارائه دهنده دوره های آنلاین تحصیلی
ترکیه دارای سه دانشگاه بزرگ دولتی است که سیستم آموزش باز و آنلاین را مدیریت می کنند. این دانشگاه ها برنامه های گسترده ای در مقاطع کاردانی (دو ساله) و کارشناسی (چهار ساله) ارائه می دهند. هرچند برخی دانشگاه های خصوصی نیز دوره های آنلاین دارند:
1. دانشگاه آنادولو (Anadolu Üniversitesi): واقع در اسکی شهر، بزرگ ترین سیستم آموزش باز جهان را دارد با بیش از ۲ میلیون دانشجو. برنامه های آنلاین آن شامل رشته هایی مانند مدیریت بازرگانی، جامعه شناسی، فلسفه، مددکاری اجتماعی، اقتصاد، روابط بین الملل و مدیریت گردشگری است. برخی رشته ها به زبان انگلیسی نیز ارائه می شوند.
2. دانشگاه استانبول (İstanbul Üniversitesi): از طریق دانشکده آموزش باز و از راه دور (AUZEF)، برنامه هایی مانند جغرافیا، تاریخ، زبان و ادبیات ترکی، سیستم های اطلاعاتی مدیریت و علوم سیاسی ارائه می دهد. این دانشگاه بر کیفیت آموزش دیجیتال تمرکز دارد.
3. دانشگاه آتاترک (Atatürk Üniversitesi): واقع در ارزروم، برنامه های آنلاین آن شامل رشته هایی مانند رشد کودک، روزنامه نگاری، روابط عمومی، زبان انگلیسی و تاریخ هنر است. این دانشگاه برای دانشجویان شرق ترکیه محبوب است.
علاوه بر این، دانشگاه هایی مانند بیکنت، جلال بایار، دجله و اینونو نیز دوره های آنلاین محدودی ارائه می دهند، اما سه دانشگاه فوق اصلی ترین هستند. دانشگاه های دولتی اصلی مثل آنادولو، استانبول و آتاترک بود که سیستم "آچیک اوغرتیم" (آموزش باز) رو مدیریت می کنن و بیشتر رشته های اجتماعی، اقتصادی و انسانی (مثل مدیریت، جامعه شناسی، اقتصاد) رو آنلاین ارائه می دهند.
رشته های مهندسی آنلاین در دانشگاه های ترکیه
ارائه این رشته ها در دوره های آنلاین به گستردگی رشته هایی که در بالا ذکر کردیم نیست و بیشتر در مقاطع کارشناسی ارشد (Master) و برای دانشجویان بین المللی که می خواهند بدون حضور فیزیکی کامل تحصیل کنند ارائه می شود. مثلاً:
دانشگاه های خصوصی مثل باهچه شهر (Bahçeşehir University): رشته هایی مثل مهندسی کامپیوتر، مهندسی نرم افزار و مهندسی صنعتی را به صورت آنلاین یا ترکیبی آنلاین و حضوری محدود ارائه می دهد. شهریه سالانه این دوره ها حدود ۵۰۰۰-۸۰۰۰ دلار می باشد.
دانشگاه کوچ (Koç University): برنامه های آنلاین در مهندسی برق و الکترونیک، یا مهندسی مکانیک (در سطح Master) ارائه می دهد.
دانشگاه فنی خاورمیانه (METU): برخی دوره های آنلاین در مهندسی عمران و محیط زیست، اما بیشتر ترکیبی است و ممکن است برخی ساعات و کلاس ها را اجبارا حضوری برگزار کنند.
نکته: در مقطع کارشناسی (Bachelor)، دوره های دانشگاهی مهندسی آنلاین کمتر بوده و اغلب نیاز به حضور در لابراتوارها دارد، پس کاملاً آنلاین نیست. برای دانشجویان خارجی، پذیرش با SAT یا YÖS ممکن است، و شهریه آن در سال 2025 حدود ۳۰۰۰-۶۰۰۰ دلار در سال می باشد.
در نقطه مقابل عملاً هیچ برنامه کاملاً آنلاین برای پزشکی عمومی (MD) یا دندانپزشکی در ترکیه وجود ندارد.
اما دوره های آنلاین در مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering) یا علوم سلامت (مثل مدیریت بهداشت عمومی) در دانشگاه هایی مثل دانشگاه مدیپل استانبول یا بیلکنت برگزار می شوند. مثلاً Master آنلاین در بیوانفورماتیک یا فیزیک پزشکی.
دانشگاه های دولتی مثل حاجت تپه یا آنکارا، دوره های آنلاین کوتاه مدت (Certificate) در پزشکی دارند، اما این دوره ها تکمیلی است و برای دریافت مدرک پزشکی نیست. برای رشته های گروه پزشکی ، تمامی دوره های دانشگاهی گروه پزشکی حضوری بوده و شهریه آن حدود ۱۰۰۰۰-۲۰۰۰۰ دلار در سال می باشد.
در کل، بیش از ۵۰ دانشگاه ترکیه (دولتی و خصوصی) دوره های آنلاین یا از راه دور دارند، اما برای مهندسی و پزشکی، حدود ۲۰-۳۰% رشته ها آنلاین هستن و بیشتر در سطح کارشناسی ارشد یا Master-level است.
شرایط قبولی در دانشگاه های آنلاین ترکیه
شرایط پذیرش برای دانشجویان بین المللی نسبتاً ساده است، اما بسته به دانشگاه متفاوت است:
- مدرک تحصیلی پایه: دیپلم دبیرستان یا معادل آن الزامی است. مدرک باید توسط وزارت آموزش ترکیه (معادل سازی یا "دنکلیک") تأیید شود. این فرآیند از طریق اداره آموزش ملی ترکیه یا کنسولگری های ترکیه در کشور شما انجام می شود.
- آزمون ورودی: برای دانشجویان ترکیه ای، آزمون YKS (آزمون ورودی دانشگاه ها) الزامی است که توسط سازمان ÖSYM برگزار می شود. دانشجویان بین المللی ممکن است بدون آزمون پذیرفته شوند، اما برخی دانشگاه ها آزمون YÖS (آزمون دانشجویان خارجی) یا SAT را درخواست می کنند. برای برنامه های آنلاین، اغلب پذیرش مستقیم با مدرک دبیرستان امکان پذیر است، به ویژه اگر معدل خوبی داشته باشید.
- مهارت زبانی: اگر رشته به زبان ترکی باشد، گواهی TÖMER (سطح B2 یا بالاتر) لازم است. برای رشته های انگلیسی، آیلتس (حداقل ۶) یا تافل (حداقل ۷۹) پذیرفته می شود.
- سن و سایر شرایط: معمولاً حداقل سن ۱۸ سال است و هیچ محدودیت سنی بالایی وجود ندارد. دانشجویان خارجی باید ویزای دانشجویی داشته باشند.
نحوه ثبت نام تحصیل آنلاین در دانشگاه های ترکیه
ثبت نام این دوره ها معمولاً آنلاین و از طریق پورتال دانشگاه انجام می شود:
1. انتخاب رشته و دانشگاه: از وبسایت دانشگاه (مانند anadolu.edu.tr یا auzef.istanbul.edu.tr) برنامه ها را بررسی کنید.
2. تهیه مدارک: شامل دیپلم (ترجمه شده به ترکی)، ریزنمرات، گواهی معادل سازی، عکس پاسپورتی، کپی پاسپورت و گواهی زبان.
3. ارسال درخواست: از طریق فرم آنلاین دانشگاه، مدارک را آپلود کنید. برخی دانشگاه ها هزینه اپلیکیشن (حدود ۵۰-۱۰۰ دلار) می گیرند.
4 . پرداخت پیش پرداخت: پس از پذیرش، بخشی از شهریه را پرداخت کنید.
5. دریافت تأییدیه: دانشگاه نامه پذیرش صادر می کند که برای صدور ویزای دانشجویی لازم است. مهلت ثبت نام معمولاً در تابستان (ژوئن تا سپتامبر) است.
شهریه های تحصیل آنلاین در دانشگاه های ترکیه
شهریه در دانشگاه های دولتی آنلاین پایین است. بر اساس داده های ۲۰۲۲-۲۰۲۵:
- شهریه دوره کارشناسی آنلاین (۴ ساله): حدود ۶۸۰۰-۱۰۰۰۰ لیر ترکیه در سال (تقریباً ۲۰۰-۳۰۰ دلار، بسته به نرخ ارز)
- شهریه دوره کاردانی آنلاین (۲ ساله): حدود ۵۸۰۰-۸۰۰۰ لیر در سال (۱۵۰-۲۵۰ دلار)
این هزینه ها تنها شهریه دانشگاه برای گذراندن واحد های درسی دیجیتال می شود، اما برای آزمون های حضوری هزینه اضافی (مانند سفر) خواهید داشت. همچنین دانشگاه های خصوصی مانند بیکنت ممکن است شهریه بالاتری (۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ دلار در سال) داشته باشند. که البته بورسیه هایی مانند ترکی بورسلاری برای دانشجویان ممتاز خارجی موجود است.
نحوه برگزاری امتحانات در دوره های دانشگاهی آنلاین دانشگاه های ترکیه
امتحانات در سیستم آنلاین ترکیه ترکیبی از روش های دیجیتال و حضوری است:
- آزمون میان ترم: این آزمون اغلب آنلاین از طریق پلتفرم های دانشگاه (مانند Moodle یا سیستم های اختصاصی) برگزار می شود. شامل آزمون های چندگزینه ای، تکالیف و پروژه هاست.
- آزمون پایان ترم: معمولاً حضوری در مراکز آزمون دانشگاه در شهرهای بزرگ ترکیه یا حتی در کشورهای دیگر (برای دانشجویان خارجی). در برخی موارد، مانند دوره های uzaktan eğitim، پایان ترم نیز آنلاین است، اما در açıköğretim حضوری است. نظارت بر تقلب از طریق نرم افزارهای پروکتورینگ انجام می شود.
- نحوه برگزاری کلاس ها در دوره های دانشگاهی آنلاین: دروس ضبط شده (ویدیو، PDF، صوت) هستند و دانشجویان می توانند هر زمان دسترسی داشته باشند. هرچند حضور آنلاین در تایم کلاس ها الزامی نیست، اما برای ارتباط بهتر با دانشگاه و اساتید، برنامه ریزی منظم تحصیلی و دریافت به موقع اخبار و نکاتی که اساتید در کلاس اعلام می کنند بهتر است در همان تایم کلاس آنلاین باشید و حتی اگر در محل کار خود هستید می توانید با هدفون به مطالب درسی گوش دهید. همچنین برخی اساتید عدم حضور به موقع در کلاس ها را نشانه تنبلی و یادنگرفتن دانشجو می دانند.
آیا برای دانشجویان رشته های آنلاین ویزای دانشجویی صادر می شود؟ تفاوت آن با ویزای دانشجویی دیگر رشته ها چیست ؟
ویزای دانشجویی ترکیه (Student Visa) برای همه دانشجویان ثبت نام شده در دانشگاه های معتبر صادر می شه، حتی اگر برنامه کاملاً آنلاین باشد. اما تفاوت هایی با ویزای دانشجویی رشته های کاملا حضوری دارد:
بهرحال چون سیستم آنلاین ترکیه (مثل آچیک اوغرتیم) هم نیاز به حضور فیزیکی برای امتحانات پایان ترم دارد (در مراکز آزمون در ترکیه یا گاهی خارج)، پس دانشگاه نامه پذیرش (Acceptance Letter) صادر کرده و با این نامه می توانید ویزای دانشجویی بگیرید. این ویزا معمولاً ۹۰ روزه ست و بعدش باید برای دریافت اقامت دانشجویی (Residence Permit) اقدام کنید.
شرایط ویزا برای دوره های آنلاین دانشگاهی چیست؟
مدارک اصلی: نامه پذیرش دانشگاه، پاسپورت معتبر، اثبات تمکن مالی (حداقل ۵۰۰۰ دلار در حساب)، بیمه سلامت، و گواهی زبان (اگر لازم باشه)
نحوه اقدام: از سفارت ترکیه در کشور مبدا (یا آنلاین از evisa.gov.tr) درخواست خود را ارسال کنید که هزینه آن حدود ۵۰-۱۰۰ دلار است.
نکته مهم: اگر دوره دانشگاهی شما کاملاً آنلاین باشه و هیچ حضوری نیاز نباشد، ممکن است ویزای کوتاه مدت (Tourist Visa) بگیرید اما اقامت صادر نشود. در اغلب موارد، دانشگاه ها توصیه می کنند ویزای دانشجویی بگیرید تا بتونید برای امتحانات حضور داشته باشید.
بعد از ورود به ترکیه می توانید ، ظرف ۱ ماه اقامت دانشجویی از اداره مهاجرت (Göç İdaresi) بگیر – این کارت اقامت ۱ ساله ست و قابل تمدید.
طبق قوانین ۲۰۲۵، بیش از ۱۸۵۰۰۰ دانشجوی خارجی در ترکیه هستن و ویزای دانشجویان دانشگاه های آنلاین هم مشکلی نداشته، به شرطی که دانشگاه YÖK-approved باشه. اگر از کشور خودتان (مثل ایران) اقدام می کنید، جزئیات دقیق تر را از سفارت ترکیه جویا شوید.
نتیجه گیری در مورد تحصیل آنلاین در دانشگاه های ترکیه
تحصیل آنلاین در دانشگاه های ترکیه گزینه ای مقرون به صرفه و انعطاف پذیر برای کسانی است که نمی توانند به صورت حضوری و تمام وقت تحصیل کنند و نیاز به اشتغال در حین تحصیل دارند. شما می توانید با مدرک معتبر YÖK، برای پذیرش در این دوره ها اقدام کنید. این برنامه ها فرصت های شغلی خوبی برای شما فراهم می کنند. قبل از اقدام به ثبت نام، وبسایت دانشگاه را چک کنید و با مشاوران آموزشی مشورت نمایید.
همیشه در مورد کیفیت تحصیلی و سطح تدریس اساتید دانشگاه مد نظرتان تحقیق کنید. و در صورت نیاز از مطالعه فراتر از دانشگاه غافل نشوید.
