ترکیه، همسایه غربی ایران، همواره مقصدی محبوب برای گردشگران ایرانی بوده است. از شهرهای شلوغ و تاریخی مانند استانبول و آنکارا گرفته تا سواحل آفتابی آنتالیا و کوش آداسی، این کشور جاذبه های فراوانی برای بازدیدکنندگان دارد. در کنار این جاذبه ها، همواره سوالاتی در مورد نحوه برخورد مردم ترکیه با ایرانیان و نکات ایمنی سفر مطرح می شود.
روابط تاریخی و فرهنگی عمیق بین ایران و ترکیه باعث شده تا مردم دو کشور آشنایی نسبی با یکدیگر داشته باشند. در مجموع، می توان گفت که مهمان نوازی و استقبال گرم، ویژگی بارز مردم ترکیه است که شامل حال ایرانیان نیز می شود. با این حال، همانند هر سفر خارجی، داشتن اطلاعات صحیح و آمادگی برای موقعیت های مختلف ضروری است.
• مهمان نوازی عمومی
در اکثر نقاط ترکیه، به ویژه در شهرهای توریستی، مردم محلی برخورد دوستانه و مهربانانه ای با گردشگران دارند. بسیاری از مغازه داران، رستوران داران و هتل داران تلاش می کنند تا با زبان انگلیسی، عربی یا حتی فارسی دست و پا شکسته با ایرانیان ارتباط برقرار کنند. فرهنگ قهوه خوری و چای خوری در ترکیه بسیار رایج است و ممکن است در مغازه ها یا مکان های عمومی به شما پیشنهاد چای یا قهوه داده شود که نشانه ای از مهمان نوازی آن هاست.
• تفاوت های فرهنگی و زبانی
هرچند ریشه های مشترک فرهنگی وجود دارد، اما تفاوت هایی نیز هست. دانستن چند عبارت کلیدی به زبان ترکی (مانند سلام، متشکرم، لطفا) می تواند تجربه شما را بهبود بخشد. مردم ترکیه عموماً از تلاش شما برای صحبت به زبان ترکی استقبال می کنند. در مناطق شرقی ترکیه، نزدیکی های مرزی، ممکن است آشنایی بیشتری با فرهنگ و زبان فارسی وجود داشته باشد.
• مسائل سیاسی و اجتماعی
ترکیه کشوری با گوناگونی های سیاسی و اجتماعی است و این گوناگونی می تواند بر برخی دیدگاه ها تاثیرگذار باشد. با این حال، به طور کلی، مسائل سیاسی بین دولت ها کمتر بر روابط روزمره مردم عادی با گردشگران تأثیر می گذارد. مردم ترکیه عموماً گردشگران را با دید مثبت و به عنوان منبع درآمد و رونق اقتصادی می بینند. بسیار بعید است که به دلیل ملیت ایرانی خود با تبعیض یا بدرفتاری مواجه شوید.
• تجربیات فردی
مانند هر جای دیگری در جهان، تجربیات فردی می تواند متفاوت باشد. ممکن است با افرادی برخورد کنید که دیدگاه های متفاوتی دارند، اما این موارد نادر و استثنا هستند و نباید به کل جامعه ترکیه تعمیم داده شوند. به طور کلی، با رعایت احترام متقابل و آگاهی از تفاوت های فرهنگی، سفر دلپذیری خواهید داشت.
روابط بین ایران و ترکیه ریشه های تاریخی و فرهنگی عمیقی دارد و این نزدیکی در تعاملات روزمره مردم دو کشور نیز منعکس می شود. دانشجویان ایرانی در ترکیه، به عنوان قشری که در بطن جامعه میزبان قرار می گیرند، تجربه های متفاوتی از این تعاملات را از سر می گذرانند. به طور کلی، می توان گفت که برخورد مردم ترکیه با دانشجویان ایرانی اغلب مثبت و دوستانه است، اما مانند هر جامعه دیگری، این تجربه می تواند از فردی به فرد دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت باشد.
عوامل موثر بر تعاملات اجتماعی مردم ترکیه با دانشجویان ایرانی مقیم ترکیه را می توان در موارد زیر دانست:
در مجموع، دانشجویان ایرانی در ترکیه معمولاً با استقبال و برخورد مثبتی از سوی مردم این کشور مواجه می شوند. این امر، تحصیل در ترکیه را برای بسیاری از دانشجویان ایرانی به تجربه ای دلپذیر و سازنده تبدیل می کند.
هرچند که کلیت تجربه دانشجویان ایرانی در ترکیه مثبت است، اما ممکن است چالش هایی نیز وجود داشته باشد. این چالش ها عمدتاً مربوط به تفاوت های فرهنگی جزئی، موانع زبانی اولیه یا در موارد نادر، برخوردهای فردی نامناسب است. برای فائق آمدن بر این چالش ها، تلاش برای یادگیری زبان ترکی، احترام به آداب و رسوم محلی، و برقراری ارتباط فعال با مردم ترکیه می تواند بسیار کمک کننده باشد. مشارکت در فعالیت های اجتماعی و فرهنگی نیز فرصت های بیشتری برای تعامل و ایجاد روابط دوستانه فراهم می کند.
سفر به هر کشور خارجی نیازمند رعایت نکاتی برای تضمین امنیت و راحتی شماست. ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست.
روابط ترکیه و ایران، با وجود قدمت تاریخی و اشتراکات فرهنگی، در زمینه مهاجرت و پناهندگی، پیچیدگی ها و چالش های خاص خود را دارد. مهاجران و پناهندگان ایرانی در ترکیه، به ویژه در سال های اخیر، با تغییراتی در سیاست های مهاجرتی و همچنین نگرش های اجتماعی مواجه شده اند که درک آن نیازمند تحلیلی چندوجهی است.
برخورد مامورین دولتی ترکیه، به خصوص سازمان مدیریت مهاجرت (DGMM) و نیروهای پلیس، با مهاجران و پناهندگان ایرانی، متاسفانه همیشه یکسان و عادلانه نبوده و گزارش هایی از چالش ها و نقض حقوق به ثبت رسیده است.
برخورد مردم ترکیه با مهاجران و پناهندگان ایرانی، نسبت به برخورد نهادهای دولتی، می تواند متفاوت و در بسیاری موارد پیچیده تر باشد.
سازمان های حقوق بشری مانند عفو بین الملل (Amnesty International) و نهادهای فعال در زمینه حقوق پناهندگان، گزارش های متعددی در مورد وضعیت پناهجویان غیر اروپایی، از جمله ایرانیان در ترکیه منتشر کرده اند. این گزارش ها بر موارد زیر تأکید دارند:
از منظر علوم اجتماعی، وضعیت مهاجران و پناهندگان در ترکیه را می توان در چارچوب نظریه های مهاجرت اجباری، ادغام اجتماعی و هویت تحلیل کرد. مواجهه با بروکراتیک شدن فرآیندهای مهاجرتی، محدودیت های قانونی، و در کنار آن، تغییرات در نگرش های عمومی جامعه میزبان، همگی بر تجربه زیسته مهاجران و پناهندگان ایرانی تأثیر می گذارند. این وضعیت، چالش های جدی را در زمینه امنیت روانی، اقتصادی و اجتماعی برای این افراد ایجاد می کند و نیازمند توجه بیشتر نهادهای حقوق بشری و جامعه بین المللی است.
مهاجرت کاری به ترکیه در سال های اخیر برای ایرانیان، به دلایل مختلفی نظیر نزدیکی جغرافیایی، اشتراکات فرهنگی و مذهبی، و دشواری های اقتصادی در ایران، افزایش یافته است. اما تجربه این مهاجران، به ویژه در بازار کار، با پیچیدگی ها و چالش هایی همراه است که می تواند به آسیب های اجتماعی و اقتصادی منجر شود.
برخورد عمومی مردم: به طور کلی، مردم ترکیه به دلیل اشتراکات فرهنگی و تاریخی، با ایرانیان برخورد نسبتاً دوستانه و مهمان نوازانه ای دارند. این مهمان نوازی در تعاملات روزمره، به خصوص در شهرهای بزرگ که مهاجران بیشتری را پذیرا هستند، مشهود است. بسیاری از ترک ها، ایرانیان را به عنوان همسایگانی با فرهنگ و مذهبی نزدیک می بینند و این امر می تواند به تسهیل ارتباطات اولیه کمک کند. با این حال، همانند هر جامعه دیگری، در برخی موارد نادر ممکن است پیش داوری ها یا برداشت های منفی نیز وجود داشته باشد که عموماً ناشی از اطلاعات ناکافی یا تجربه های فردی خاص است.
در محیط کار، وضعیت کمی متفاوت می شود. بازار کار ترکیه، به ویژه برای مهاجران، رقابتی است و نرخ بیکاری در این کشور می تواند بالا باشد. این موضوع باعث می شود که ایرانیان جویای کار، با چالش های بیشتری روبرو شوند.
مهاجرت کاری بدون برنامه ریزی و آگاهی کافی می تواند آسیب های جدی به همراه داشته باشد:
1. آسیب های اقتصادی:
عدم تطابق درآمد و هزینه ها: بسیاری از ایرانیان با این تصور که هزینه های زندگی در ترکیه پایین تر است، مهاجرت می کنند. در حالی که با توجه به تورم و نرخ پایین دستمزدها در برخی مشاغل، تأمین هزینه های زندگی، به خصوص در شهرهای بزرگ، دشوار است. این عدم تطابق می تواند منجر به فشار مالی شدید و حتی بازگشت به ایران شود.
افتادن در دام کلاهبرداری: برخی آگهی های کاریابی غیرواقعی یا واسطه های سودجو، با وعده های دروغین، از مهاجران سوءاستفاده می کنند و مبالغی را بابت معرفی شغل یا اقامت دریافت کرده و سپس ناپدید می شوند.
کار غیرقانونی و عدم امنیت شغلی: همانطور که ذکر شد، کار بدون مجوز ریسک بالایی دارد و افراد را در معرض اخراج ناگهانی، عدم پرداخت حقوق و مزایا، و نداشتن بیمه و حمایت های اجتماعی قرار می دهد.
2. آسیب های اجتماعی و روانی:
انزوا و عدم ادغام: عدم تسلط به زبان و تفاوت های فرهنگی، می تواند به انزوای اجتماعی منجر شود. مهاجران ممکن است نتوانند ارتباطات عمیقی با جامعه میزبان برقرار کنند و در نتیجه، احساس تنهایی و عدم تعلق داشته باشند.
مشکلات قانونی و اقامتی: پیچیدگی های بوروکراتیک و قوانین اقامتی می تواند برای مهاجران، به ویژه کسانی که آشنایی کافی ندارند، چالش برانگیز باشد. این مشکلات می تواند منجر به استرس، اضطراب و حتی دیپورت شود.
فشارهای روانی: مواجهه با چالش های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، می تواند به فشارهای روانی، افسردگی، و ناامیدی در میان مهاجران منجر شود. دوری از خانواده و دوستان، و عدم موفقیت در دستیابی به اهداف مهاجرت، این فشارها را تشدید می کند.
سوءاستفاده های مختلف: در مواردی، عدم آشنایی با محیط و قوانین، مهاجران را آسیب پذیرتر می کند و ممکن است در معرض سوءاستفاده های مختلف (از جمله قاچاق انسان، استثمار کاری و...) قرار گیرند.
راهکارها
برای کاهش این آسیب ها، آگاهی و برنامه ریزی دقیق پیش از مهاجرت ضروری است. یادگیری زبان ترکی، آشنایی کامل با قوانین کار و اقامت ترکیه، تحقیق درباره بازار کار و مشاغل مورد نیاز، و پرهیز از اعتماد به افراد سودجو، از جمله اقدامات مهمی است که می تواند تجربه مهاجرت کاری را بهبود بخشد. همچنین، مشورت با وکلای مهاجرت معتبر و استفاده از منابع رسمی کاریابی در ترکیه، توصیه می شود. این اقدامات به ایرانیان کمک می کند تا مهاجرت کاری موفق تر و کم خطر تری به ترکیه داشته باشند.
ترکیه به دلیل نزدیکی جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی و مذهبی، همواره مقصدی پرطرفدار برای ایرانیان بوده است.
در حوزه گردشگری و دانشجویی، عموماً برخورد مردم ترکیه با ایرانیان مثبت و مهماننوازانه توصیف شده است. نزدیکیهای فرهنگی، مذهبی و حتی زبانی، بستر مناسبی برای ارتباطات دوستانه فراهم میکند. مردم محلی، صاحبان مشاغل و محیطهای دانشگاهی، اغلب پذیرای ایرانیان هستند و تلاش برای برقراری ارتباط (حتی با زبان دست و پا شکسته ترکی) مورد استقبال قرار میگیرد. با این حال، رعایت نکات ایمنی شخصی و مالی، آشنایی با قوانین و آداب و رسوم محلی، و تهیه بیمه مسافرتی برای تمامی مسافران توصیه میشود. برای دانشجویان نیز، تسلط به زبان ترکی و مشارکت فعال در جامعه میزبان، به ادغام بهتر و تجربه مطلوبتر کمک میکند.
اما در زمینه مهاجرت کاری و پناهندگی، وضعیت پیچیدهتر و با چالشهای بیشتری همراه است. هرچند برخورد عمومی مردم ترکیه با مهاجران ایرانی همچنان دوستانه است، اما در محیط کار و در تعامل با نهادهای دولتی، این تجربه میتواند متفاوت باشد. موانع زبانی، رقابت بالا در بازار کار، و خطر تبعیض یا بهرهکشی از جمله مشکلات عمده برای مهاجران کاری است. عدم آگاهی از قوانین کار و اقامت، و کار بدون مجوز قانونی (قاچاق کار) نیز مهاجران را در معرض آسیبهای جدی اقتصادی و قانونی قرار میدهد.
در بخش پناهندگی، تغییر سیاستهای ترکیه (از جمله عدم ثبت پرونده توسط UNHCR)، محدودیتهای قانونی بر اساس "محدودیت جغرافیایی" کنوانسیون ژنو، طولانی شدن روند رسیدگی به پروندهها، و گزارشهایی از برخورد خشن پلیس و شرایط نامناسب در مراکز بازداشت، چالشهای جدی و آسیبهای روانی و اجتماعی را برای پناهجویان ایرانی ایجاد کرده است. نگرانیها در مورد نقض اصل "عدم بازگرداندن" و خطر دیپورت به ایران نیز وجود دارد.
هرچند روابط عمومی بین مردم دو کشور بر پایه مهماننوازی است، اما برای مهاجران کاری و پناهندگان، نیاز به آگاهی کامل، برنامهریزی دقیق، و درک صحیح از قوانین و چالشهای موجود در جامعه ترکیه بسیار حیاتی است تا از آسیبهای اقتصادی، اجتماعی و روانی جلوگیری شود.